Ở Việt Nam, có lẽ rau đắng là các loại rau tự nhiên có vị đắng và thường có có tác dụng thanh nhiệt giải độc. Thường dùng làm rau, gia vị & phơi khô làm đồ uống giải nhiệt..
Dược liệu Biển Súc – Cây Rau Đắng Đất
- Tên khoa học: Herba Poligoni avicularae.
- Tên gọi khác: Rau đắng đất, cây càng tôm, mụ huyết, biển biện
- Tính vị: Vị đắng, tính bình, không độc (Trung Quốc Dược Học Đại Từ Điển).
Qui kinh: Vào kinh bàng quang (Trung Quốc Dược Học Đại Từ Điển). - Bộ phận dùng: Toàn cây.
- Đặc điểm sản phẩm: Thân mảnh, khía dọc, lá mọc so le, hình mác hẹp, cuống lá ngắn.
- Phân bố vùng miền: Trung Quốc, ở Việt Nam cây phân bố khắp nơi.
- Thời gian thu hoạch: Thu hái vào lúc cây ra hoa.
Mô Tả Biển Súc – Rau Đắng Đất
Cây thảo, sống 1 năm, thân bò hay mọc đứng, lá kép hình mũi mác, mọc so le, cuống rất ngắn có đốt, dài 5 – 16mm, rộng 1,5 – 5mm, hai mặt nhẵn, mặt dưới lá có những vân rất nhỏ. Hoa mọc ở kẻ lá, cuống hoa rất ngắn chừng 2 – 3mm. Quả bế hình trứng, dài 2 – 3mm, màu trắng, có vết nhăn và rốn bao bọc bởi bao hoa còn lại. Mùa hoa tháng 6 – 8, mùa quả tháng 9 – 10.
Công dụng Rau Đắng
GS.TS Đỗ Tất Lợi viết trong tài liệu “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam”: rau đắng đất hay còn gọi là cây xương cá hay cây càng tôm là loài cây cỏ mọc bò gần sát mặt đất, lá nhỏ có bẹ chìa, hoa màu hồng tím mọc tụ 1-5 hoa ở kẽ lá. Rau đắng đất mọc khắp nơi tại các tỉnh của Việt Nam, thường mọc nhiều nơi ẩm ướt.
Trong rau đắng đất có chứa 0.35 % tanin, Vitamin C (900mg% đối với cây khô kiệt), Catotin ( 39%), đường, tinh dầu và một ít ancaloit. Rau đắng có tính bình, không độc, lợi tiểu, sát trùng bàng quang, ăn nhiều có thể chữa đái buốt, sỏi thận, giải độc…
Rau đắng đất có flavonoid, saponin triterpenoid (spergulagenin A), trihydroxyceton…
Theo Đông y, rau đắng đất vị đắng, tính mát. Có tác dụng hạ sốt, kích thích tiêu hóa, nhuận gan, lợi mật, thông tiểu, nhuận tràng, giải độc. Ngày dùng 20-30g, sắc uống hoặc phối hợp với các vị thuốc khác.Trong nhân dân dùng rau đắng đất làm thuốc hạ sốt, chữa bệnh về gan và chứng vàng da.
Bài thuốc với Rau Đắng Đất / Rau Ngổ
Rau đắng được dùng làm thuốc lợi tiểu, chữa tiểu buốt, sỏi thận, giải độc, chữa rắn cắn, mụn nhọt, vàng da:
- Ngày dùng 6-12 g (khô) dưới dạng thuốc sắc. Có thể dùng tươi, sao khô rồi sắc uống. Dùng ngoài giã nát đắp không kể liều.
- Ngày uống 12g rau đắng phơi hay sấy khô dưới dạng thuốc sắc. Chữa tiểu tiện khó khăn, tiểu buốt, tiểu ra sỏi cạn.
-
Tiểu buốt, nước tiểu ít: rau đắng, mộc thông, hạt mã đề, hạt dành dành, cù mạch, hoạt thạch mỗi vị 12g; đại hoàng 8g, cam thảo 6g. Sắc uống ngày 1 thang.
-
Chữa cơ nhục sưng tấy, đau nhức: rau đắng ngâm rượu, xoa bóp hàng ngày nơi bị bệnh.
Chữa viêm bàng quang, viêm đường tiểu tiện, tiểu buốt.
- Rau đắng khô 12g, hoạt thạch 10g, mộc thông 5g, xa tiền thảo (cây mã đề) 8g, nước ba bát, sắc còn một bát. Chia 3 lần uống trong ngày.
Ngoài ra, có thể dùng bài thuốc rau đắng đất kết hợp với Actiso, Bìm bìm biếc trong thuốc bổ gan để cải thiện các triệu chứng suy giảm chức năng gan, viêm gan như ăn kém, khó tiêu, đầy bụng, da xạm vàng, nước tiểu vàng, đau hạ sườn phải.
Nhuận gan, lợi mật, thông tiện (đại tiện, tiểu tiện), giải độc:
- Toàn cây rau đắng đất 12g, lá actiso (Cynara scolymus) 15g, hạt bìm bìm biếc (Semen Pharbitis) 2g. Sắc uống.
Giải độc gan, chữa vàng da:
- Rau đắng đất, cỏ xước, rau má, ké đầu ngựa, dây mướp đắng, lá muồng trâu, rễ cỏ tranh, sài đất mỗi vị 6g; nhân trần, dành dành mỗi vị 5g; cam thảo 3g. Sắc uống ngày 1 thang, trước bữa ăn.
Trị dị ứng, mẩn ngứa, mụn nhọt: lấy cây tươi rửa sạch, giã nát, đắp vào nơi ngứa, ghẻ.
Lưu ý:
- Phân biệt với Rau Đắng Biển
- Phân biệt với Rau Ngổ có vị đắng nên cũng được gọi là Rau Đắng
