Cây dược liệu xáo tam phân được bào chế kết hợp với các vị thuốc khác điều trị những bệnh nan y như ung thư máu, ung thư gan, ung thư vú, ung thư đại tràng, viêm gan siêu vi và sử dụng để bồi bổ sức khỏe.
Mô tả dược liệu Cây Xáo Tam Phân.
- Tên khoa học: Paramignya trimera
- Cây xáo tam phân là một loài cây gỗ nhỏ, dạng dây leo, vỏ màu nâu vàng, thân dài trên 5m, đường kính khoảng từ 8-12cm.
- Phân bổ: Tập trung chủ yếu nhiều nhất ở khu vực Ninh Hòa tỉnh Khánh Hòa.
- Thân và cành có nhiều gai nhọn, lá đơn, mép cong xuống dưới, có hình thuôn hẹp, phiến lá dày có mặt trên xanh đậm, mặt dưới nhạt, phần gỗ của thân hơi cứng, màu vàng, phần gỗ của rễ màu đậm hơn.
- Các bộ phận của cây đều có tinh dầu, nhiều nhất ở rễ, mùi thơm dịu, rất ít khi ra hoa.
Theo tài liệu của Dược Liệu Nam Việt: trong các phương thuốc điều trị, vị thuốc xáo tam phân còn có tên gọi khác là “Đơn Diệp Đằng Thích”, tên gọi như vậy là theo hình dáng của cây ( đơn là một, diệp là lá, đằng là dây, thích là gai – Cây thân leo 1 lá có gai).
Thành Phần & Công Dụng Xáo Tam Phân
Xáo tam phân vị hơi đắng có pha vị ngọt, tính bình hơi mát, mùi thơm dễ chịu, không độc, vào tâm, can, tỳ, phế, thận, tâm bào.
Thành phần hóa học: flavonoid, saponin, alcaoid, chủ yếu là courmarin và triterpenoid.
Các thí nghiệm cho thấy xáo tam phân có tác dụng ức chế tốt viêm gan cấp ở thí nghiệm trên chuột nhắt trắng; có tác dụng ức chế, tiêu diệt đối với 5 dòng tế bào ung thư: ung thư gan Hep-G2, ung thư đại tràng HTC116, ung thư vú MDA MB231, ung thư buồng trứng OVCAR-8 và ung thư cổ tử cung Hela (mạnh nhất với ung thư gan Hep-G2 và ung thư cổ tử cung).
Thu hái: Loại cây này phân bố nhiều ở khu vực nam trung bộ và chủ yếu ở Khánh Hòa và một phần tìm thầy ở Phú Yên và Ninh Thuận những nơi tiếp giáp với Khánh Hòa , rễ có khả năng tái sinh tự nhiên bằng chồi từ rễ, thường thu hái vào mùa khô.
Cách phân biệt xáo tam phân
Bằng mắt thường dễ dàng phân biệt xáo tam phân Khánh Hòa với một số loại cây thuốc khác đang được làm giả xáo tam phân bằng một số chi tiết sau.
- Xáo tam phân Khánh Hòa: có rễ màu nâu đất.
- Xáo tam phân giả rễ có màu hơi trắng.
- Lá xáo tam phân thật thuôn dài to bằng ngón tay người và bo tròn ở đầu lá.
- Xáo tam phân giả thì lớn hơn và đầu lá nhọn.
- Bên trong rễ xáo tam phân thật có màu vàng và mùi thơm như sâm.
- Xáo tam phân giả có màu trắng mờ, hoặc màu đục không thơm hoặc có mùi hơ hắc.
