GS Đỗ Tất Lợi sinh năm 1919, xuất thân từ một gia đình làm nghề nông ở làng Phù Xá, huyện Kim Anh, Phúc Yên, nay thuộc huyện Sóc Sơn, Hà Nội.
Giáo Sư / Tiến Sĩ: Đỗ Tất Lợi
Ngay từ lúc còn nhỏ, ông đã chịu ảnh hưởng của người cha về lòng say mê trồng trọt các loại cây cỏ. Năm 1939 khi bước chân vào giảng đường đại học, ông đã chọn nghề y, với khoa dược để nghiên cứu. Cơ hội được mở rộng ra đối với ông, khi trong những năm tháng ngồi ghế nhà trường, ông được cụ lang Lê Văn Sáp, người đã từng chữa khỏi gãy tay cho ông lúc nhỏ bằng thuốc lá, truyền dạy và hướng dẫn sưu tầm các bài thuốc, cây thuốc hay. Có lẽ, đối với một người học về Tây y nhưng là chú tâm nghiên cứu y học cổ truyền là một điều khá kỳ lạ nhưng lúc đó ông chỉ tâm nguyện một mong muốn là vực dậy nền y học đông y của nước nhà khi nhà cầm quyền Pháp thời đó đang khinh miệt.
GS Đỗ Tất Lợi mất ngày 3-2-2008. Trước khi mất, ông đã từng giữ các chức vụ như Chủ tịch Hội Dược liệu Việt Nam, Viện trưởng Viện nghiên cứu sản xuất thuốc của Bộ Quốc phòng, Chủ nhiệm bộ môn dược liệu Trường Đại học Dược Hà Nội. Ông đã được nhận thưởng Huân chương Độc lập Hạng hai; Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt 1; Huân chương Kháng chiến Hạng nhất và nhiều giải thưởng khác. Lễ viếng của ông được tổ chức vào sáng 5-2 tại Nhà tang lễ Bệnh viện 108 số 5 Trần Thánh Tông, Hà Nội. An táng cùng ngày tại xã Phú Minh, Sóc Sơn, Hà Nội.
Kháng chiến chống Pháp nổ ra, tháng 12-1946, GS Đỗ Tất Lợi đã quyết định rời bỏ thành phố Hà Nội thân thương để tham gia kháng chiến. Ông đã gia nhập Vệ quốc đoàn, sau đó ông được cử giữ chức giám đốc Viện Khảo cứu và chế tạo dược phẩm, Cục Quân y, Bộ Quốc phòng. Trong thời kỳ này, GS với những năm tháng sống giữa núi rừng Việt Bắc, ông đã phát hiện ra được nhiều cây thuốc, bài thuốc rất giản dị nhưng vô cùng quý báu đối với bộ đội và nhân dân ta lúc đó. Đáng chú ý, ông và những người cộng tác đã chế ra cao Thường Sơn chữa sốt rét, loại thuốc mà bộ đội ta quen gọi là “kí-ninh đen”. Ông cũng tinh chế dầu tràm làm thuốc xoa, thuốc tiêm, thuốc sát trùng dùng để rửa, đắp vết thương cho chiến sĩ, đồng bào hồi đó.
Hòa bình lập lại, ông trở lại mái trường Đại học Dược Hà Nội và đảm trách chức vụ Chủ nhiệm bộ môn dược liệu. Trong suốt thời gian nay, ngoài công tác giảng dạy, GS Đỗ Tất Lợi đã dành toàn bộ thời gian để nghiên cứu về dược liệu, vị thuốc Việt Nam và các cây di thực từ nước ngoài. Cùng với việc dành nhiều thời gian đọc các tài liệu y dược của của phương Đông và phương Tây ông đã bôn ba khắp các cánh rừng, các vùng miền Tây Bắc, Đông Bắc để tìm kiếm và nghiên cứu các cây thuốc. Cùng với đó, các công trình nghiên cứu khoa học liên tiếp ra đời. Và cho tới nay, GS Đỗ Tất Lợi đã có trên 150 công nghiên cứu khoa học nhưng lớn hơn và đồ sộ hơn tất cả những là bộ sách “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam” bao gồm 750 loài cây thuốc, vị thuốc thuộc 164 họ, 77 vị thuốc động vật, 20 vị khoáng vật, được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1964 và tới nay đã qua rất nhiều lần tới bản. Với bộ sách nghiên cứu này, GS Đỗ Tất Lợi đã vinh dự được nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt 1 năm 1996. Nói về bộ sách này, nguyên GS Bộ trưởng Bộ Y tế Đỗ Nguyên Phương đã có ý kiến cho rằng, bạn đọc sẽ tìm thấy trong cuốn sách nhiều điều bổ ích và sử dụng tốt cuốn sách này trong nghiên cứu cũng như trong đời sống hằng ngày, nhằm bảo vệ sức khỏe cho bản thân và cho cộng đồng.
Cũng từ công trình nghiên cứu khoa học to lớn này mà đến nay “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam” đã trở thành kim chỉ nam quý giá của rất nhiều thầy thuốc và là người bác sĩ gia đình không thể thiếu được trong nhiều nhà. Và một điều cũng rất đáng giá nữa là từ bộ sách này, đã có rất nhiều loại thuốc, bài thuốc được một số công ty dược trong nước bào chế sản xuất thành những loại thuốc có giá trị kinh tế cao và góp phần chăm sóc và bảo vệ sức khỏe người dân tốt hơn. >>Theo báo SGGP
Những Cây Thuốc & Vị Thuốc Việt Nam
Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam là cuốn sách về dược liệu nổi tiếng của nhà dược học Đỗ Tất Lợi. Đây là công trình nghiên cứu trong hơn 20 năm của ông, được xuất bản lần đầu vào năm 1962, tập hợp giới thiệu hơn 750 vị thuốc Việt Nam. Cuốn sách đã được đánh giá cao ở cả trong và ngoài nước, được coi là có ích để bảo vệ sức khỏe trong đời sống hàng ngày
GS Đỗ Tất Lợi chính là người đi đầu trong việc bắc cây cầu nối giữa y học hiện đại với y học cổ truyền dân tộc. Ôngcó tới 200 công trình khoa học lớn nhỏ trong đó công trình gây tiếng vang nhất là bộ sách ” Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam ” được xuất bản lần đầu năm 1962 với độ dày trên 1.200 trang khổ lớn, mô tả công dụng, thành phần hóa học, các hoạt chất chính cùng ảnh chụp của 750 loài cây thuốc, vị thuốc thuộc 164 họ, 77 vị thuốc động vật, 20 vị khoáng vật. Cuốn sách quý này đã được tái bản đến14 lần, mỗi lần tái bản đều được chỉnh sửa, bổ sung nên độ dày của nó ngày một tăng lên.
- Hiệp hội Xuất bản châu Á – Thái Bình Dương (APPA) đã trao giải đặc biệt năm 2006 cho cuốn sách Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam do NXB Y học tái bản năm 2006.
- Năm 1968, Hội đồng Khoa học Viện Hóa dược Leningrad (nay là Saint Petersburg) đã bỏ phiếu thuận 100% phong tặng đặc cách cho ông danh hiệu Tiến sĩ, không cần báo cáo và bảo vệ luận án.
- Năm 1980, ông được phong hàm Giáo sư.
- Năm 1996, ông vinh dự nhận giải thưởng Hồ Chí Minh đợt đầu tiên về khoa học công nghệ.
- Ông được tặng Huân chương Độc lập hạng nhì 2001 về những cống hiến cho khoa học và đóng góp cho sự nghiệp giải phóng dân tộc.
Wikiduoclieu Tổng hợp
